Na tien dagen oorlog
12-04-’03 – enkele notities
1. Hans Blix, het hoofd van de VN-wapeninspecties in Irak, legt zijn functie neer. Drieënhalve maand had hij nog gevraagd om zijn karwei af te maken. Het werd hem niet gegund. Misschien hadden die drieënhalve maand deze riskante oorlog overbodig gemaakt.
2. Maar dat is nakaarten. De oorlog is er en men mag hopen dat hij snel is afgelopen en effectief is. Er tegen blijven heeft weinig politieke zin, hooguit morele betekenis. Ik ben het in deze wel met Wouter Bos eens en heb 22 maart dan ook niet meer aan de demonstratie in Amsterdam meegedaan.
3. Ondertussen hebben de Amerikanen zich misrekend óf ze hebben ons misleid. (Beide kan ook nog). Het zou een kortdurende strijd worden. Het regiem zou gebroken worden en het volk zou zijn bevrijders juichend inhalen. Noch het een, noch het ander gebeurt tot op heden. Na enkele dagen viel het woord 'guerrilla' en daar was aanleiding toe. Daarvan heb ik in de aanloop naar deze uiterst bedenkelijke expeditie niet één keer gehoord. Dat kan aan mij en aan mijn militaire naïveteit liggen. Een hardnekkige stadsguerrilla in Bagdad maakt het voor de Amerikanen tamelijk hopeloos. Men moet dan bovendien vrezen dat deze getergde tijger vreemde en gruwelijke sprongen kan maken.
4. Het verzet is heviger en taaier dan ook ik gedacht had. Is het angst of toch aanhankelijkheid met betrekking tot Saddam die het de Irakezen doet volhouden? Het Westen verklaart de adhesie-betuigingen aan de leider uit de vrees voor repressailles van de kant van de Republikeinse Garde. Als dat gebeurt voor het oog van de TV-camera's is dat niet onwaarschijnlijk, maar een slimme journalist kan toch ook zijn oor te luisteren leggen bij de bevolking als er geen camera's in de buurt zijn. Dat gebeurt ook, maar ook dan is de sympathie voor de bevrijders bepaald niet ondubbelzinnig.
5. In de buurlanden zoals Jordanië, Syrië, Iran is Saddam zeker niet populair, eerder gehaat. Toch is daar heftige afkeer van de oorlog onder de bevolking en furieuze woede tegen de Amerikanen. Het zal in Irak zelf analoog liggen, denk ik. Wij zijn geneigd de identificatie van mensen met hun land, volk en godsdienst zwaar te onderschatten vanuit onze vrijheidsidealen. Saddam moet weg. Dat vinden zeer waarschijnlijk de meeste Irakezen ook. Maar blijf af van ons volk, ons land, onze oliebronnen en onze religie. De 'bevrijding' die sommige Amerikanen en Britten (Tony Blair?) oprecht beogen wordt ervaren als schending van de identiteit van een volk. Já..., en dat is het ook.
6. Zijn de drijfveren van de Amerikaanse leiders nobel en oprecht, zoals zij hun achterban en ons (maar dat lukt minder goed) willen doen geloven? Nooit, werkelijk nooit worden in de rechtvaardiging van een oorlog economische motieven aangevoerd. Toch spelen ze op de achtergrond een machtige rol. De opdrachten voor de wederopbouw-projecten na de oorlog worden nu al verdeeld. Zelfs die voor van nu nog niet opgeblazen bruggen! Wie die opdrachten krijgen laat zich gemakkelijk raden. Zelfs de Britten vallen tot nu toe niet in de prijzen. We zwijgen dan nog maar over de oliebelangen. Voor de VS als geheel is zo'n oorlog ook economisch niet gunstig, maar met de deelbelangen van de defensie-industrie is het een ander verhaal. Daar zoekt men gretig naar een enigszins acceptabele oorlog.
Ben ik nu cynisch of is de wereld het?
7. Niet alleen als een vreeslijke tiran moest en moet Saddam geëlimineerd worden, maar ook als een potentieel en actueel gevaar in het Midden-Oosten en als een giftige bron van het wereldwijde terrorisme. Het eerste hoop ik van harte, maar bij het tweede zijn toch heel wat vraagtekens op hun plaats. Het heeft me verbaasd en natuurlijk voorlopig ook gerustgesteld dat Saddam, althans tot nu toe, niet noemenswaardig heeft teruggeslagen. Geen skud-raketten op Israël of Koeweit. Geen terreur-acties in de VS of Europa. Over kernwapens hoort men al weken niet meer. Onzeker is of er nog chemische of biologische wapens zijn, terwijl de VS er in de aanloop volstrekt zeker van zeiden te zijn. Had Blix toch nog maar een kans gekregen.
8. Wat is mijn angst bij deze oorlog? Het verloop van haast elke oorlog is grillig en onvoorspelbaar. Het kan escaleren, uit de hand lopen. Een echt in het nauw gedreven Saddam kan nog vreeslijke dingen doen, maar ook een niet-slagend Amerika kan tot gruwelijke maatregelen besluiten. De uitkomst staat voor Bush vast, niet ter discussie. Geen middel lijkt hij te schuwen om die zich gestelde opgave te bereiken.
God oordele dit vastberaden Amerika! Daarin ligt zijn zegen ingevouwen.
De afgetreden voormalige minister van buitenlandse zaken in Engeland, Robin Cook, spreekt van 'een langdurige erfenis van haat tegen het westen' als gevolg van deze oorlog. Ik vrees dat hij gelijk heeft.
2. Maar dat is nakaarten. De oorlog is er en men mag hopen dat hij snel is afgelopen en effectief is. Er tegen blijven heeft weinig politieke zin, hooguit morele betekenis. Ik ben het in deze wel met Wouter Bos eens en heb 22 maart dan ook niet meer aan de demonstratie in Amsterdam meegedaan.
3. Ondertussen hebben de Amerikanen zich misrekend óf ze hebben ons misleid. (Beide kan ook nog). Het zou een kortdurende strijd worden. Het regiem zou gebroken worden en het volk zou zijn bevrijders juichend inhalen. Noch het een, noch het ander gebeurt tot op heden. Na enkele dagen viel het woord 'guerrilla' en daar was aanleiding toe. Daarvan heb ik in de aanloop naar deze uiterst bedenkelijke expeditie niet één keer gehoord. Dat kan aan mij en aan mijn militaire naïveteit liggen. Een hardnekkige stadsguerrilla in Bagdad maakt het voor de Amerikanen tamelijk hopeloos. Men moet dan bovendien vrezen dat deze getergde tijger vreemde en gruwelijke sprongen kan maken.
4. Het verzet is heviger en taaier dan ook ik gedacht had. Is het angst of toch aanhankelijkheid met betrekking tot Saddam die het de Irakezen doet volhouden? Het Westen verklaart de adhesie-betuigingen aan de leider uit de vrees voor repressailles van de kant van de Republikeinse Garde. Als dat gebeurt voor het oog van de TV-camera's is dat niet onwaarschijnlijk, maar een slimme journalist kan toch ook zijn oor te luisteren leggen bij de bevolking als er geen camera's in de buurt zijn. Dat gebeurt ook, maar ook dan is de sympathie voor de bevrijders bepaald niet ondubbelzinnig.
5. In de buurlanden zoals Jordanië, Syrië, Iran is Saddam zeker niet populair, eerder gehaat. Toch is daar heftige afkeer van de oorlog onder de bevolking en furieuze woede tegen de Amerikanen. Het zal in Irak zelf analoog liggen, denk ik. Wij zijn geneigd de identificatie van mensen met hun land, volk en godsdienst zwaar te onderschatten vanuit onze vrijheidsidealen. Saddam moet weg. Dat vinden zeer waarschijnlijk de meeste Irakezen ook. Maar blijf af van ons volk, ons land, onze oliebronnen en onze religie. De 'bevrijding' die sommige Amerikanen en Britten (Tony Blair?) oprecht beogen wordt ervaren als schending van de identiteit van een volk. Já..., en dat is het ook.
6. Zijn de drijfveren van de Amerikaanse leiders nobel en oprecht, zoals zij hun achterban en ons (maar dat lukt minder goed) willen doen geloven? Nooit, werkelijk nooit worden in de rechtvaardiging van een oorlog economische motieven aangevoerd. Toch spelen ze op de achtergrond een machtige rol. De opdrachten voor de wederopbouw-projecten na de oorlog worden nu al verdeeld. Zelfs die voor van nu nog niet opgeblazen bruggen! Wie die opdrachten krijgen laat zich gemakkelijk raden. Zelfs de Britten vallen tot nu toe niet in de prijzen. We zwijgen dan nog maar over de oliebelangen. Voor de VS als geheel is zo'n oorlog ook economisch niet gunstig, maar met de deelbelangen van de defensie-industrie is het een ander verhaal. Daar zoekt men gretig naar een enigszins acceptabele oorlog.
Ben ik nu cynisch of is de wereld het?
7. Niet alleen als een vreeslijke tiran moest en moet Saddam geëlimineerd worden, maar ook als een potentieel en actueel gevaar in het Midden-Oosten en als een giftige bron van het wereldwijde terrorisme. Het eerste hoop ik van harte, maar bij het tweede zijn toch heel wat vraagtekens op hun plaats. Het heeft me verbaasd en natuurlijk voorlopig ook gerustgesteld dat Saddam, althans tot nu toe, niet noemenswaardig heeft teruggeslagen. Geen skud-raketten op Israël of Koeweit. Geen terreur-acties in de VS of Europa. Over kernwapens hoort men al weken niet meer. Onzeker is of er nog chemische of biologische wapens zijn, terwijl de VS er in de aanloop volstrekt zeker van zeiden te zijn. Had Blix toch nog maar een kans gekregen.
8. Wat is mijn angst bij deze oorlog? Het verloop van haast elke oorlog is grillig en onvoorspelbaar. Het kan escaleren, uit de hand lopen. Een echt in het nauw gedreven Saddam kan nog vreeslijke dingen doen, maar ook een niet-slagend Amerika kan tot gruwelijke maatregelen besluiten. De uitkomst staat voor Bush vast, niet ter discussie. Geen middel lijkt hij te schuwen om die zich gestelde opgave te bereiken.
God oordele dit vastberaden Amerika! Daarin ligt zijn zegen ingevouwen.
De afgetreden voormalige minister van buitenlandse zaken in Engeland, Robin Cook, spreekt van 'een langdurige erfenis van haat tegen het westen' als gevolg van deze oorlog. Ik vrees dat hij gelijk heeft.